Salvatore Camposeo [1],*, Gaetano Alessandro Vivaldi 1, Cinzia Montemurro 2, Valentina Fanelli 2
and Marisa Cunill Canal 3
1 Bari Aldo Moro Üniversitesi Tarım ve Çevre Bölümü, Via Amendola 165/A,
70126 Bari, İtalya
2 Toprak, Bitki ve Gıda Bilimleri Bölümü, Bari Aldo Moro Üniversitesi, Via Amendola 165/A,
70126 Bari, İtalya
3 Agromillora Iberia S.L.U., C/El Rebato s/n, Subirats, 08770 Barcelona, Spain
Çeşit, süper yüksek yoğunluklu dikim sisteminin (SHD) sürdürülebilirliği için kilit faktördür. ‘Lecciana’, 1998’de Arbosana (♀) ve Leccino (♂), arasında kontrollü bir melezleme ile Agromillora Iberia S.L.U. ve Bari Üniversitesi tarafından yağ üretimi için elde edilen yeni bir zeytin çeşididir.’Lecciana’, verimli, sürdürülebilir zeytin yetiştiriciliğinin SIK dikime uygunluğu için gerekli tüm bitkisel ve üretken özellikleri içeren, SHD’ye uygun İtalyan kökenli ilk zeytin çeşididir. Düşük sürme gücü, erken verim (dikimden sonra 3. yıl), yüksek verim (yaklaşık 0,5 kg meyve cm-2 gövde alanı) ve iyi meyve boyutuna (3,5 g) sahip olan ‘Lecciana’ verimli bir sürekli mekanik hasat için hektar başına 1.200 ağaçdan fazla olacak şekilde yüksek sıklıkta dikilebilir. Yüksek don direnci, çok düşük pistil düşüklüğü (%3), yüksek meyve tutumu (%3), yağ içeriği (%19’un üzerinde fw) ve hepsinden önemlisi, doymamış yağ asitleri profili, polifenol içeriği (450 mg kg-1’in üzerinde) ve meyvemsi medyan, bu yeni çeşidin ana ayırt edici karakterleridir. “Lecciana” yağları, belirli fonksiyonel sağlık beyanından yararlanabilen “nutrasötik- naturel sızma yağlar” kategorisine girer.
Apulia’nın (İtalya’nın güney bölgesi) yaygın çevre koşulları altında, en uygun hasat zamanı, Kasım ayının ikinci haftasında, Arbequina’dan hemen sonra ve Arbosana’dan önce gerçekleşir. Şu anda (yaklaşık 200 DAFB) “Lecciana”, 3,5 g taze meyve ağırlığı ve %19,3 yağ içeriği (fw) standart performanslarına ulaşıyor. Ayrıca, iyi meyve boyutu, hem kendi yürür biçerdöverler hem de gövde sarsıcılar tarafından verimli mekanik hasat yapılmasına izin verir. Son olarak, bu çeşitle, Arbequina ve Arbosana çeşitleri arasındaki hasat süresi boşluğunu kapatmak, böylece hasat makinesi kullanımını optimize etmekte mümkündür.
Yağ Kalitesi
‘Lecciana’ yağları, orta düzeyde palmitik, palmitoleik ve linoleik asit içeriği ve yüksek oranda oleik asit içeriği gösterir. Ayrıca, bu yeni çeşidin yağ asitleri profili, İtalyan monovarietal sızma zeytinyağının (EVOO’lar) referans değerlerine çok yakın, linoleik ve linolenik asitler hariç, ‘Arbequina’ yağlarından daha fazladır.
Zeytin yetiştiriciliğinin zorlukları çevresel, sosyal ve ekonomik sürdürülebilirlik ile bağlantılıdır. Öte yandan, çeşit, sık dikim zeytin sisteminin sürdürülebilirliği için anahtar faktördür. Lecciana, yetiştirme operasyonlarının tam mekanizasyonu sayesinde mevcut en iyi yoğun meyve bahçelerine göre üretim maliyetlerinde %50 azalma ile tedarik zincirinin ekonomik sürdürülebilirliğini desteklemeye yardımcı olabilir. Ayrıca, “Lecciana” yağları, belirli fonksiyonel sağlık beyanından yararlanabilen “nutrasötik EVOO’lar” (natürel sızma yağlar) kategorisine girer (EFSA No. 432/2012 Yönetmeliği); ayrıca yağ asitleri profili İtalyan monovarietal sızma zeytinyağının referans değerlerine çok yakındır.
Farklı yetiştirme alanlarındaki orta vadeli saha gözlemleri, ‘Lecciana’nın dona ve zeytin yaprağı lekesine Arbequina’dan çok daha toleranslı olduğunu göstermektedir. Ayrıca, ‘Lecciana’ zeytinlerinin zeytin sineği istilası, daha büyük meyve boyutu göz önüne alındığında, Arbequina, Arbosana ve Koroneiki çeşitlerine göre biraz daha yüksek görünmektedir. Xylella fastidiosa subsp.’ye direnç/tolerans.pauca ve zeytin hızlı düşüş sendromu (OQDS) hastalığı şu anda değerlendirme aşamasındadır.
Son olarak, SHD dikim sistemleri su ayak izini ve diğer tarımsal girdileri azaltıyor göründüğünden, yeni meyve bahçelerindeki Lecciana, zeytin yetiştiriciliğinin yoğunlaştırılmasında da çevresel sürdürülebilirliği artırmak için çok ilginç bir yaklaşımı temsil edebilir.
‘Lecciana’ için bir Avrupa Topluluğu bitki çeşidi patenti (CPVO n. A201702935) 2017’de sunuldu ve 2019’dan beri ABD bitki patentine sahip (US PP no. 30,208 P2). Şimdi Avustralya, İsrail, Şili ve Fas’ta kayıt için sunuluyor. Türkiye’de bitki ıslahçı hakları çerçevesinde koruma altına alınması ile beraber milli çeşit listesine kayıtı yapılmıştır.2020 yılına kadar İspanya’da %40, İtalya’da %45, Portekiz’de %15 olmak üzere 1.200 hektar alana 2 milyon bitki dikildi. Diğer ülkelerde, plantasyonlar hala ticari öncesi düzeydedir. Çeşidin çoğaltma lisansına sahip Agromillora iştirakleri tarafından çeşit tedariği yapılmaktadır. Önümüzdeki birkaç yıl için yılda 1 milyondan fazla fidan üretimi planlanmaktadır.
