TÜİK’in 1990-2021 Sera Gazı Emisyon Envanterinde yer alan bilgilere göre Türkiye’nin 2021’deki toplam sera gazı emisyonu 564,4 milyon ton karbondioksit eş değeri olarak hesaplandı. Toplam sera gazı emisyonlarında en büyük payı yüzde 71,3 ile enerji kaynaklı emisyonlar alırken bunu yüzde 13,3 ile endüstriyel işlemler ve ürün kullanımı, yüzde 12,8 ile tarım ve yüzde 2,6 ile atık sektörü takip etti.
Tarım sektöründeki emisyonlar 1990’dan bu yana yüzde 56,5 artarak 72,1 milyon ton karbondioksit eş değerine ulaşırken bu rakamın azaltılmasında enerji verimliliği büyük önem taşıyor. Uzmanlar, enerji verimliliğini artırabilmek için önemli faktörlerden birinin, tarımsal faaliyetlerin enerji talepleriyle uyumlu bir şekilde doğru bir zamanlama ve planlamayla mevsimsel değişikliklere göre optimize edilmesi olduğunu belirtiyor.
Tarımda kullanılan enerji miktarı aslında düşük değil
Konut, sanayi ya da ulaştırmadaki enerji kullanımıyla kıyaslandığında tarımdaki enerji ve elektrik tüketiminin payının düşük olduğu açıklanırken hem tarım makinelerinin imalatında hem de pestisit, tohumluk, gübre gibi tarımsal girdilerin üretiminde harcanan enerjinin sanayi değil de tarım başlığı altında değerlendirilmesinin bu oranı artacağı vurgulanıyor.
Tarımda kullanılan enerjinin en çok tarım makinelerinde, seraları ısıtma ve soğutma süreçlerinde, gübre ve ilaçlama uygulamalarında harcandığı bilgisini paylaşan uzmanlar, gerek hasatta gerek hasat sonrası işlemlerde yoğun bir şekilde enerji tüketimi olduğunun altını çiziyor ve hasat sonrası işlemlerin de enerji tüketimi açısından ele alındığını belirtiyor. Uzmanlar kurutma, temizleme, paketleme, depolama işlemlerinin enerji tüketiminin önemli kısmını oluşturduğunu söylüyor.
Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı artıyor
Tarımda harcanan enerjinin yüzde 80’in üzerinde fosil yakıtlardan yüzde 10’un üzerinde ise yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edildiğini vurgulayan uzmanlar, tarımda özellikle güneş, rüzgar ve biyokütle enerjisi gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılmaya başlandığını ve bunların kullanım oranlarının artırılmasının tarımsal üretimde harcanacak elektrik tüketimini azaltacağını vurguluyor. Yapılan açıklamada teknolojinin yanı sıra tarım takvimine dayalı olarak optimum hasat zamanlamasının yapılmasının da önemli bir faktör olduğu belirtiliyor.
Akıllı tarım teknolojileri büyük öneme sahip
Küresel su çevriminin yüzde 70’inin, enerji kaynaklarının ise yüzde 30’unun tarımsal gıda üretiminde harcandığını aktaran uzmanlar, bir kilo domatesi üretmek için 50 ila 180 litre su, 60-95 megajul enerji tüketildiğini, atmosfere ise 1- 4 kilogram karbondioksit bırakıldığının altını çiziyor. Toplam sera gazı emisyonlarının yaklaşık yüzde 21-37 kadarının gıda üretim süreçlerinden kaynaklandığı düşünüldüğünde bu miktarları azaltmak için akıllı tarım teknolojilerinin kullanılmasının büyük öneme sahip olduğu değerlendiriliyor.
Entegre enerji yönetimi çözüm olabilir
Uzanlar, sanayi ve tarımı enerji hatları üzerine inşa ederek, tarımsal enerji koridoru üzerinde güneş, jeotermal, biyokütle ve rüzgar gibi yenilenebilir enerjilerle doğal gaz gibi konvansiyonel enerji kaynakları entegre edildiğinde ısıtma, soğutma ve elektriği bir arada üreten ve tüketen verimli teknolojiler sağlanabileceğini bildiriyor.
“Enerji tarım köyleri oluşturabiliriz”
Tarıma dayalı enerji projeleri yapılabileceğinden bahseden uzmanlar, enerji tarım köylerinin kurulmasının bir alternatif olabileceğini söylüyor. Bu, şehircilik bakımından düşünüldüğünde hem enerji üreten hem tarım yapılan enerji ve tarım köyleri, kent köyü kapsamında oluşturulabilir şeklinde açıklanıyor. Ancak uzmanlar bunun için Türkiye’deki nüfus yoğunluğunun dağıtılması ve istihdam olanaklarının sağlanmasının altını çiziyor ve çok yönlü düşünüldüğünde planlanacak çok büyük fırsatlar olduğunu belirtiyor.
Bu fırsatlara örnek olarak son yıllarda ülkede katma değeri çok yüksek olan yaban mersini üretimi gösteriliyor. Uzmanlar bu örneği, alt tarafta yaban mersini üretirken üzerinde fotovoltaik panel kullanarak enerji üretilebilir, dolayısıyla kendi enerjisini üreten hatta bunu devlete satan ve diğer enerji kalemlerinden düşebilen bir tarımsal üretim süreci planlanabilir şeklinde açıklıyor.
Kaynak: Yeşil Hat
