Mazot ve Gübreye Zam Geldikçe Çiftçiye Destek de Artmalı
Geçen yıl olduğu gibi 2023 üretim yılı için buğday, arpa, çavdar, yulaf, tritikale ve çeltik üreticisine mazot ve gübre desteği 6 ay erken ve ayni olarak ödenecek. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın açıklamasına göre 6 üründe (buğday, arpa, çavdar, yulaf, tritikale ve çeltik) üreticilere 2024 yılı Mart ayında ödenecek olan mazot ve gübre desteği Ekim 2023’te çiftçinin hesabına aktarılacak.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 5 Eylül 2023 günü kabine toplantısı sonrasında çiftçiye “müjde” olarak bu 6 üründe mazot ve gübre desteğinin erken ödeneceğini söylediğinde ve bu satırlar yazıldığında 2023 tarım destekleri henüz açıklanmadı.
Buğday, arpa, çavdar, yulaf, tritikale ve çeltik üreticisine ödenecek toplam mazot ve gübre desteği 11,5 milyar lira olarak açıklandı. Ancak ürün bazında dekar başına ne kadar destek verileceği belli değil. Çünkü Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ödeneceğini söylediği 2023 yılı mazot ve gübre desteği henüz açıklanmadı. 2023 tarım destekleri açıklandığında ürün bazında çiftçilere ne kadar destek ödemesi yapılacağı belli olacak. Destek ödemesi Ekim ayında yapılacağına göre o zamana kadar 2023 destekleri de açıklanacaktır.
Mazot ve gübre desteği uygulaması nasıl olacak?
İlk kez 2022’de uygulanan mazot ve gübre desteğindeki ayni ödeme çiftçiler tarafından büyük tepkiyle karşılanmıştı. İlk uygulama olduğu için sorunlar yaşanmıştı. Desteklerin ayni olarak ödenmesi için çiftçilerin Ziraat Bankası kartına sahip olması gerekiyor. Karta yüklenecek destek parası ile sadece Ziraat Bankası kartları anlaşmalı işyerlerinde gübre ve mazot satın alınabilecek. Bu konuda destekleme kararnamesi yayınlanmadığı için 2022’deki uygulamayı hatırlatmakta yarar var. Geçen yıl bu konuda ayrıntılı bir yazıyı sizlerle paylaşmıştım.
Hububat ürünlerinde çiftçinin alacağı mazot ve gübre desteği nakdi para olarak ödenmeyecek. Ziraat Bankası’nın herhangi bir kartına (Bankkart, Bankkart Başak, Debit Kart/Başakkart/Hızlı Bankkart) alacağı destek miktarı kadar limit yüklenecek. Banka bu destek miktarını çiftçiye kredi olarak kullandıracak. Kredi için banka ile çiftçi arasında bir sözleşme, taahhütname imzalanacak. Bu işlem mobil ve internet bankacılığı ile de yapılabilecek. Bu kredi için çiftçi herhangi bir masraf, komisyon, faiz ödemeyecek. Kredinin vade tarihi muhtemelen 31 Mart 2024 olacak. Bu tarihe kadar çiftçi karta yüklenen limiti, Ziraat Bankası’nın anlaşmalı olduğu Başak Kart üye işyerlerinde, yani gübre bayisi veya akaryakıt istasyonunda sadece mazot veya gübre alımında kullanabilecek. Çiftçi, “kartımda para var istediğim yerden istediğim ürünü alırım” diyemeyecek. Karta yüklenen bu para ile sadece gübre ve mazot alınacak. Sadece Başak Kart anlaşmalı işyerlerinden alınabilecek.
Ana parayı Tarım Bakanlığı, faizi Hazine ödeyecek
Ziraat Bankası çiftçiye mazot ve gübre desteği kadar parayı avans olarak, kredi olarak çiftçinin kartına yükleyecek. Çiftçi o parayı çekemeyecek sadece mazot ve gübre alacak. Kredinin geri ödemesinde ana parayı Tarım ve Orman Bakanlığı ödeyecek. Faiz, komisyon ve masrafları ise Hazine ve Maliye Bakanlığı ödeyecek.
Bu kredi işleminin yani mazot ve gübre desteğinin ayni olarak verilebilmesi için Ziraat Bankası, “Hububat Destekleme, Avans Kredisi Virman-Takas-Mahsup Talimatı” nı çiftçilere onaylatıyor. Çiftçiler bu talimat ile, 2024 yılında ödenecek olan 2023 üretim yılı tarımsal desteklere ilişkin hak edişlerini “Hububat Destekleme Avans Kredisi” kullanmak suretiyle Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası A.Ş. nezdinde açılan ve/veya açılacak vadesiz mevduat hesaplar aracılığı ile tahsil edileceğini onaylaması gerekiyor. Çiftçi bu sözleşme şartlarını yerine getirmediği takdirde, sağlanan kredi, faiz vade ve diğer bankacılık ürünlerine ilişkin avantajlar bu tarihten itibaren iptal edilerek söz konusu ürünler için bankanın cari mevzuatında yer alan oranlar uygulanacak.
Desteğin finansmanı nasıl sağlanacak?
Geçen yıl 2 Kasım 2022 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan “Hububatta 2022 Üretim Yılı Mazot ve Gübre Desteklerinin 2022 Yılında Ödenebilmesine ve Bu Ödemelere İlişkin Finansman Maliyetlerinin Karşılanması İlişkin Cumhurbaşkanlığı kararı “ bu yıla uyarlanarak yani 2022 yazan yerlere 2023 yazılarak Resmi Gazete’de yayınlanacak.
Buna göre uygulama özetle şöyle olacak:
1-Tarımsal destek tutarları, bu tutarları hak etmiş olan tarımsal üreticilerin talep etmesi halinde T.C. Ziraat Bankası A.Ş. (Banka) tarafından destek amacına uygun şekilde kullanılmak şartıyla 31/3/2024 tarihi vadeli kredi kullandırılmak suretiyle ödenebilir.
2- Söz konusu tarımsal destek ödemelerinin Bankaca kredi kullandırılmak suretiyle üreticilere ödenmesi halinde, kredilerin vade tarihine kadar oluşacak faiz tutarı, gelir kaybı ödemeleri kapsamında Hazine ve Maliye Bakanlığınca, anapara ödemeleri ise Tarım ve Orman Bakanlığınca tarımsal üreticiler adına Bankaya ödenir.
3-Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından, üreticilerin hak edişlerine yönelik listeler 2023 yılında, destekleme ödeme takvimi ise 2024 yılında Bankaya iletilir.
4-Kredinin kullandırılması, hak edişin tespitine ve üreticinin Bankaya başvurmasına bağlıdır. Bu Karar kapsamında kredi tahsis edilecek üreticilerin kredi tahsis kriterlerinin belirlenmesi, borçlandırma, kullandırma, takip ve tahsil vb. işlemleri Bankanın kendi usul ve mevzuat esasları dâhilinde yürütülür.
5- Bu Karar kapsamında kullandırılan krediler, 2/1/2020 tarihli ve 2015 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yürürlüğe konulan T.C. Ziraat Bankası A.Ş. ve Tarım Kredi Kooperatiflerince Tarımsal Üretime Dair Düşük Faizli Yatırım ve İşletme Kredisi Kullandırılmasına İlişkin Kararın 4 üncü maddesinin dördüncü fıkrasındaki kısıtlamalara tabi değildir. 2015 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı kapsamında kullandırılacak kredilerin üst limit hesaplarında bu Karar kapsamında kullandırılan kredi tutarları dikkate alınmaz.
6- Merkezi Yönetim Bütçe imkânları çerçevesinde krediler vadesinden önce kapatılabilir. Banka tarafından bu Karar kapsamında kullandırılan krediler nedeniyle oluşan gelir kaybı tutarları, kredilerin faiz tahakkuk tarihinde/erken kapatma olması durumunda kredinin kapatıldığı tarihte, Banka tarafından uygulanmakta olan cari faiz oranlan esas alınarak hesaplanır. Bu kapsamda kredi kullanan tarımsal üreticiler adına Hazine ve Maliye Bakanlığınca yapılan gelir kaybı ödemeleri, Bakanlık bütçesinin ilgili tertibine tefrik olunan ödenekten karşılanır.
7- Kredinin vadesinden önce kapatılması durumunda kalan vadeye yönelik olarak Bankaya ilave herhangi bir ödeme yapılmaz.
8- Gelir kaybı ödemeleri, Bankanın, bu Karar kapsamında kullandırılan kredilere ilişkin vade sonuna/erken kapatma tarihine kadar hesaplanan ve ilgili dönem sonunda kendi kayıtlarına göre kesinleşmiş gelir kaybı tutarlarını Hazine ve Maliye Bakanlığınca bildirilen formatta iletmelerini müteakip gerçekleştirilir. Bu Karar kapsamındaki tarımsal destek ödemelerinin tamamlandığı tarihe kadar kullanılmayan krediler için Bankaya ödeme yapılmaz.
9- Bu Kararda yer almayan hususlarda 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu hükümleri ile Bankanın kredilendirme usul, esas ve mevzuatı uygulanır.
Uygulama bu yıl daha kolay olacaktı
Geçen sene ilk kez uygulandığı için çok ciddi sıkıntılar yaşanmıştı. Bizler de konuyu anlatabilmek için bir çok yazı yazdık. Katıldığımız televizyon programlarında anlattık. Bu yıl çiftçi de nasıl uygulanacağını az çok öğrendi. Ziraat Bankası da deneyim kazandı. Dolayısıyla geçen yıl yaşanan aksaklıklar bu yıl yaşanmayacaktır.
Ekim döneminde ödenmesi önemli
Mazot ve gübre çiftçinin kullandığı en önemli iki girdi. Bu nedenle bu desteğin Ekim ayında ödenmesi önemli. Çiftçi 2024 ürünü hububat ekimi yaparken bu desteği ayni olarak da olsa alması bir nebze rahatlatır. Ancak, artan mazot ve gübre fiyatları dikkate alınarak destek miktarının artırılması gerekir. Ayrıca, mazota son 3 ayda yüzde 100’ün üzerinde zam geldi. Mazot ve gübre desteği yılda bir kez yerine yılın belli dönemlerinde ödenmeli. Zam geldikçe çiftçinin kartına o oranda destek ödemesi yapılmalı.
Özetle 6 üründe mazot ve gübre desteği 6 ay erken ve ayni olarak ödenmesi çiftçiler için bir müjde olması için mazot ve gübre desteğinin zam oranına uygun olarak artırılması ve yılda birkaç kez ödenmesi gerekir.
