Uluslararası Zeytin Konseyi’nin son verilerine göre küresel zeytinyağı tüketiminde artış beklenirken son yıllarda Avrupa tüketimindeki düşüş eğiliminin devam etmesi bekleniyor.
Uluslararası Zeytin Konseyi’nin (IOC) son verilerine göre, 2024/25 hasat yılında küresel tüketimin bir önceki döneme göre yüzde 10 artması bekleniyor. Doğrulanması halinde bu durum, 2023/24 mahsul yılında bir önceki sezona göre kaydedilen yüzde 2,6’lık düşüşün ardından önemli bir toparlanma anlamına gelecek. Sonuç olarak, 2024/25’te küresel tüketimin, 2023/24’te tahmini 2.780.000 tondan 3.064.500 metrik tonu aşması öngörülüyor.
İspanya tüketim rakamları, son on yıllık ortalama tahminiyle örtüşüyor
Özellikle zeytinyağı üreten bazı ülkelerde son altı yılda tüketimde önemli dalgalanmalar yaşandı. IOC tahminlerine göre dünyanın önde gelen zeytinyağı üreticisi İspanya’da tüketim, 2022/23 sezonundan bu yana 500 bin tonun altında kalarak istikrarlı bir düşüş kaydetti. İspanya 2019/20’de 519.000 ton, 2020/21’de 541.000 ton ve 2021/22’de 580.000 ton tüketti. Ancak, aşırı iklim olaylarının üretimi ciddi şekilde etkilemesi ve Akdeniz genelinde fiyatları artırmasıyla tüketim 2022/23 mahsul yılında 363.000 tona düştü. 2022/23 sezonundan sonra tüketim kademeli olarak toparlandı. IOC, 2023/24 için 402.000 ton tahmin ediyor ve 2024/25’te 460.000 tona çıkacağını öngörüyor. Bu rakamlar 2021/22 sezonunda bildirilen 580 bin tonluk rekorun oldukça altında kalsa da on sezonluk ortalama olan 483 bin 850 tonla örtüşüyor.
İtalya’da da tüketim azalıyor
Önemli bir zeytinyağı üreticisi olan İtalya, son beş sezondur tüketimini nispeten istikrarlı bir şekilde koruyarak ortalama 426 bin ton zeytinyağı tüketti. Ancak IOC, 2024/25 için yüzde dörtlük bir düşüş öngörüyor. Doğrulanırsa, bu İtalyan zeytinyağı tüketiminin ilk kez 400.000 tonun altına düşeceği ve tahmini 395.000 tona ulaşacağı anlamına gelecek. Bu durum İtalya’da zeytinyağı tüketiminin üst üste üçüncü yıldır azaldığı anlamına gelecek.
Avrupa Birliği’nin toplam tüketimdeki payı azaldı
Avrupa Birliği’nde toplam zeytinyağı tüketiminin 2024/25 mahsul yılında bir önceki sezona göre yüzde 7 artışla 1.326.000 tonu aşması bekleniyor. IOC, “Avrupa Birliği’nde son yıllarda zeytinyağı tüketiminde düşüş eğilimi yaşanıyor. Küresel tüketim 1990/91 mahsul yılından bu yana neredeyse iki katına çıkmış olmasına rağmen, AB’nin toplam tüketimdeki payı azaldı; 2004/05’te yüzde 70’in üzerindeyken son mahsul yıllarında yüzde 45 civarına düştü” açıklamasında bulundu.
IOC, zeytinyağı üreten diğer önemli ülkeler arasında yalnızca Cezayir’de (-yüzde 1) ve Mısır’da (-yüzde 11) tüketimde düşüş öngörüyor.
Büyük zeytinyağı ithalatçısı ülkelerin alımlarında artış bekleniyor
Büyük zeytinyağı ithalatçısı ülkelerin alımlarını artırmaları bekleniyor. Amerika Birleşik Devletleri’nde tüketimin 2024/25’te beş yıllık ortalamaya kıyasla yüzde sekiz oranında artması öngörülüyor. Çin ve Avustralya’nın da zeytinyağı ithalatının toplam değerini önemli ölçüde artırması bekleniyor.
Türkiye bu yıl, dünyanın önemli üreticileri arasında yer alacak
Türkiye’de zeytinyağı tüketimi ivme kazanıyor; 2024/25’te beş yıllık ortalamaya göre yüzde 21’lik bir artış bekleniyor. Türkiye, bu yıl zeytinyağı üretiminde önemli bir toparlanma bekliyor ve bu da ülkemizi dünyanın en büyük üreticileri arasına sokacak.
Sofralık zeytin tüketimi sabit kalacak
Öte yandan, küresel sofralık zeytin tüketiminin 2023/24’te tahmini 2.900.000 tona kıyasla 2024/25’te 3.000.000 tona ulaşarak sabit kalması bekleniyor. IOC, son 30 yılda birçok ülkenin sofralık zeytin üretimini önemli ölçüde artırdığını vurguluyor.
1990/91 mahsul yılından bu yana, Mısır’ın sofralık zeytin üretimi 2023/24’te 11.000’den 520.000 tona yükseldi. Aynı dönemde Cezayir’in üretimi 14.000’den 285.000 tona yükselirken, Türkiye’nin üretimi 110.000’den 350.000 tona çıktı.
Zeytinyağı fiyatlarındaki eğilim incelendi
IOC, son piyasa analizinde fiyat dalgalanmalarını inceledi ve birkaç dikkat çekici eğilim belirledi. Önemli bir eğilim, fabrikadaki zeytinyağı fiyatlarındaki dalgalanma. İspanya’nın Jaén kenti ve Yunanistan’ın Hanya kenti gibi büyük pazarlarda, Ekim 2022 ile Ekim 2023 arasında kaydedilen fiyat zirveleri önemli ölçüde azaldı. Ekim 2024 itibarıyla her iki pazardaki fiyatlar önemli ölçüde düştü. Bu eğilim devam ederse, her iki ülkedeki fiyatlar 100 kilogram başına 400 €’nun altına düşebilir.
Ancak İtalyan pazarındaki durum tam tersi bir tablo ortaya koyuyor. Bari’de fiyatlar 100 kilogram başına 950 avro ile yüksek seyrediyor ve 2023’te görülen rekor seviyelere yaklaşıyor.
Kaynak: oliveoiltimes
