Kum ve toz fırtınaları; ekonomik, sosyal ve çevresel boyutlarıyla sürdürülebilir kalkınma yolunda karşı karşıya kalınan büyük ve yaygın bir zorluk olarak karşımıza çıkıyor. Birleşmiş Milletler, kum ve toz fırtınalarının etkilerini yönetmek ve hafifletmek için küresel ve bölgesel iş birliğini artırmak amacıyla 2023 yılında 12 Temmuz’u “Uluslararası Kum ve Toz Fırtınalarıyla Mücadele Günü” ilan etti.
Kum ve toz fırtınaları, dünyanın doğal biyokimyasal döngülerinin önemli bir unsuru olmasına karşın iklim değişikliğinin yanı sıra arazi yönetiminde ve su kullanımında sürdürülebilir yöntemlerin uygulanmaması gibi insan kaynaklı etkenler nedeniyle sıklığını ve şiddetini artırıyor.
Bu fırtınalar çölleşmeye, toprak bozulumuna, ormansızlaşmaya, biyoçeşitlilik kaybına neden olarak gıda güvenliğini de tehdit ediyor.
Birleşmiş Milletler Çölleşmeyle Mücadele Sözleşmesi’ne (UNCCD) göre küresel toz emisyonunun %25’i insan faaliyetleriyle ilişkili. İnsan faaliyetleri arasında ise tarım en önemli faktör. Kum ve toz fırtınaları ayrıca tarıma doğrudan birçok olumsuz etki yaparken ürün, ağaç ve hayvan kayıplarına veya üretimlerinde önemli düşüşlere de neden oluyor.
Kum ve toz fırtınalarının artan olumsuz etkileri ve artan küresel endişeler nedeniyle Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu 2023 Haziran ayında, Sahra tozunun Akdeniz’e ve Atlantik üzerinden Karayiplere doğru bir başka büyük dolaşımına denk gelen 12 Temmuz’u “Uluslararası Kum ve Toz Fırtınalarıyla Mücadele Günü” olarak belirleyen kararı kabul etti.
Milyonlarca insanın yaşamını etkileyen bu tür fırtınalara “unutulan aşırı hava olayı” tanımını yapan BM, böylelikle kum ve toz fırtınalarının etkilerini yönetmek ve hafifletmek için küresel ve bölgesel iş birliğini artırmayı amaçlıyor.
Tarım, kum ve toz fırtınalarının ana sebeplerinden biri olmasının yanı sıra aynı fırtınaların etkilerini hafifletmek için “iyi tarım uygulamaları” sorunun çözümünün önemli bir parçasını oluşturuyor. Sürdürülebilir arazi ve su yönetimi, entegre arazi kullanım planlaması ve ağaçlandırma da fırtınaların kaynaklarını ve etkilerini azaltmak konusunda katkı sağlıyor. Dünya Tarım ve Gıda Örgütü’ne (FAO) göre, yağış seviyelerindeki değişiklikler ile birlikte iklim değişikliği, kum ve toz fırtınalarının tehlike düzeylerini değiştirerek aralarındaki ilişkili riskleri de artırıyor.
Kaynak: un.org
