Bira fabrikaları her yıl on milyonlarca ton tahıl atığı üretiyor. Bilim insanları, bu endüstrisinin atık tahılları için alışılmadık yeni kullanım alanları buluyor.

Bira tutkunları, altın rengi birayla dolu bardağı hayal ederken, bira üretiminin en büyük atık malzemesi olan ıslak talaş dağlarını göz önünde bulundurmuyordur. Bu ıslak talaş dağları, bira üreticileri tarafından kullanılan tahılın kalıntısı ve çok fazla miktarlarda bulunuyor.

Her yıl yaklaşık 37 milyon ton tahıl atığı oluşuyor

Üretilen her bir litre bira için yaklaşık 200 gram tahıl atığı oluşuyor.  Dünya çapında ise her yıl yaklaşık 37 milyon ton atık meydana geliyor.  Bira tüketiminin gelecek yedi yıl içerisinde üçte bir oranında artması bekleniyor ve çok daha fazla atık tahıl anlamına geliyor.

Birçok bira üreticisi oluşan bu atık tahılın yaklaşık yüzde 70’ini hayvan yemi olarak yeniden kullanırken, yüzde 10’unu ise biyogaz yapımında değerlendiriyor. Atığın geriye kalan beşte biri kadarı, çöp oluyor çürümeyle birlikte metan gazı oluşumuna katkı sağlıyor.

Bu atık tahılın içinde bol miktarda protein de dahil olmak üzere bir sürü yararlı kimyasal bulunuyor. Araştırmacılar ve özel şirketler, artık bu atıkların nasıl değerlendirebileceği üzerinde çalışıyor.

Atık tahıl, aslında protein ve lif bakımından zengin bir besin kaynağı

İsviçreli start-up Upgrain bunlardan biri. 2024’te, bira üreticilerinin kullanılmış tahıllarını protein ​​ve life dönüştürmek için bir işleme sistemi başlattı ve bu, ABD’deki Gıda ve İlaç Dairesi ve Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi tarafından insan tüketimine uygun olarak kabul edildi (Bira üreticilerinin kullanılmış tahılları sonuç olarak hala sadece tahıldır).

Upgrain’in kurucu ortağı William Beiskjaer, bira üreticilerinin kullanılmış tahılının “sürdürülebilir ve sağlıklı beslenme açısından bir tür gizli hazine” olduğunu savunuyor. Bunun, artan küresel protein talebini karşılamaya yardımcı olabileceğini söylüyor: “Beslenme düzenimizde daha fazla protein ve lif olması için gıdalarımızın iyileştirilmesine yönelik talep giderek artıyor” diyor.

Birçok gıda ürününde kullanılabiliyor

Upgrain, Danimarka bulunan Agrain ve İrlanda’daki BiaSol gibi diğer üreticiler, bira üreticilerinin kullanılmış tahıl proteinini ve lif özünü fırınlanmış ürünlere, pizzalara, granolalara ve hatta cipslere dahil edilmek üzere gıda üreticilerine satıyor. Ayrıca bu tahıl atıkları geçen yıl İsviçre süpermarket zinciri Migros tarafından piyasaya sürülenler gibi bitki bazlı et alternatiflerinde ve Singapur merkezli şirket Prefer tarafından yaratılan bir kahvede kullanılıyor.

Belçika merkezli Anheuser-Busch InBev ve Chicago merkezli Molson Coors gibi büyük bira üreticileri, kullanılmış tahıldan yapılan kendi vegan arpa sütü bile ürettiler. Molson Coors, Golden Wing ürününün “zengin ve kremsi bir tada” sahip olduğunu ve çoğu yulaf sütünden %25 daha az şeker içerdiğini iddia ediyor.

Estonya, Tallin merkezli bir biyoteknoloji girişimi olan Äio, Endonezya ve diğer ülkelerde ormansızlaşmanın başlıca sebebi olan palm yağına bir alternatif geliştirmek için bira üreticilerinin kullanılmış tahıllarını ve diğer gıda ve tarımsal atık ürünlerini kullanıyor. Bunu yapmak için Äio, yağ asidi üreten mikroorganizmalar yetiştiriyor ve bunları bira yapımında kullanılana benzer bir fermantasyon sürecinden geçiriyor.

Beiskjaer, bunun heyecan verici bir dönüşüm hikayesi olduğunu belirtiyor: “Dört yıl önce bana bira üreticilerinin kullanılmış tahılının, insan gıda kaynağı olacağını söyleseydiniz, ne hakkında konuştuğunuzu sorardım. Ancak bugün geri dönüştürülmüş tahıl atığını gıda endüstrisinde temel bir ürün olarak görme yolundayız.”

Aslında atık değil çünkü atık olmaktan kurtarılıyor

Beiskjaer, bazı insanların “geri dönüştürülmüş gıda” kavramına karşı neden tedirgin olabileceğini anlayabildiğini söylüyor ve ekliyor: “Ancak bira üreticilerinin kullanılmış tahılının bir atık ürün olmadığı fikrini yaymamız gerekiyor. Aslında atık ürün olmaktan kurtarılıyor.”

Bu atık ürünün bitki bazlı protein üretmek için kullanılması, teoride buğday, soya ve bezelye yetiştirmek için kullanılan küçük ekilebilir tarım arazilerinin, insan tüketimine uygun bitkisel protein üretimi için değerlendirilmesini sağlayabilir.

Saklama koşulları önemli

Bira üreticilerinin kullanılmış tahıllarını gıda ürünlerinde kullanırken dikkat edilmesi gereken bazı noktalar var. Nemle dolu olduğu ve bu nedenle çabuk bozulduğu için, üretildiği yere yakın bir yerde kullanmak çok önemli. Çünkü bu nem küf ve mikrobiyal enfeksiyon riski taşıyor. Aslında Beiskjaer’e göre, hızlıca saklanmazsa bakteriler için mükemmel bir ortam haline dönüşebilir. Saklamayı kolaylaştırma teknikleri ise araştırılmaya devam ediyor.

Atık tahıl yalnızca gıda ürünlerinde değerlendirilmiyor

Londra merkezli Arda Biomaterials’ın sahibi Brett Cotten, atık tahıllarından deri alternatifleri üretme yönündeki ilk çabalarının, yulaf ezmeli keklere benzeyen bir şeyle sonuçlandığını kabul ediyor. Ancak girişim o zamandan beri bira üreticilerinin kullanılmış tahıllarından, derideki hayvansal proteinleri taklit eden birkaç protein yapmak için supramoleküler kimyayı başarıyla kullandı ve bu da güçlü ve esnek bir alternatifle sonuçlandı.

Cotten, bugüne kadar birçok deri alternatifinin ya vaat edildiği kadar çevre dostu olmadığını ya da hayvan derisinin yerini alabilecek kadar ölçeklenebilir olmadığını savunuyor. Buna karşılık, ürettikleri ilk test malzemesinin, bira üreticilerinin kullanılmış tahılı olan bol miktardaki hammaddeyi kullanarak standart mutfak ekipmanları ile bir ev laboratuvarında yapıldığını söylüyor.

Şimdiye kadar atık tahılı çanta ve kartlık yapımında değerlendirdiklerini belirten Cotton, 2025’te Londra’da açılması planlanan bir pilot tesisin yılda 1.500 metrekareye (16.000 fit kare) kadar üretim yapabileceğini söylüyor. Cotten, küresel bira üreticilerinin kullanılmış tahıl üretiminin yalnızca %10’unun küresel deri talebini karşılayacağı tahmininde bulunuyor ve ekliyor:

“Elbette malzememizin görünümü ve hissiyatı önemli ancak ölçeklenebilirlik de önemli bir faktör. Moda endüstrisi sadece (hayvansal veya mevcut biyoderilere) yeni bir seçenek istiyor. Ancak bunun bir maliyeti var. Bu nedenle kullanılmış tahıldan protein çıkarmak için daha ucuz ve daha sofistike yöntemlerin araştırılması devam ediyor, örneğin kimyasal bağları parçalamak için bakteri ve mantar enzimlerinin kullanımı gibi.’

Fermentasyon ve mikro dalga ile kurutma yöntemleri ile kaliteli protein elde ediliyor

Geçtiğimiz yıl, Heineken Asia tarafından finanse edilen Singapur’daki bir araştırma, kullanılmış tahıldaki kimyasal bağları parçalamak için fermantasyon yöntemini kullandığını açıkladı. Bu yöntemin gıda maddelerinde kullanılmak üzere çıkarılan proteinin besin ve yağ asitleri açısından daha zengin olmasını sağladığı vurgulanıyor.

Yaygın olarak uygulanabilecek bir diğer adımın ise kullanılmış tahılı mikrodalgalar kullanarak ısıtılması olduğu belirtiliyor. Bu şekilde mevcut protein içeriğinin yüzde 80’inden fazlasını çıkarabileceklerini bulan araştırmacılar, bunun bugüne kadar elde edilen en yüksek miktar olduğunu söylüyor.

Kaynak: bbc.com