Avrupa Komisyonu’nun en son tahminleri, 2024/25 mahsul yılının iki zorlu yılın ardından daha tipik verimlere döneceğini gösteriyor. 2024/25 mahsul yılında üretimin 3,4 milyon tona ulaşmasıyla 2021/22’den bu yana ilk “normal” hasat olması bekleniyor.
Brüksel’in yakın zamanda yayımlanan tarımsal kısa vadeli görünümüne göre, Avrupa Birliği genelinde zeytinyağı üretiminin geçen sezona göre yüzde 32 artması bekleniyor. Bu artış, önümüzdeki sezon için tahmini toplam verimi iki milyon tona çıkaracak. 2023/24 üretim sezonunda üretim1,53 milyon ton ve 2022/23’te 1,39 milyon ton olarak kaydedilmişti.
İspanya’da üretimin artacağı, İtalya’da ise düşeceği öngörülüyor
İspanya, 1,3 milyon ton tahmini verimle en önemli katkıda bulunan ülke olmaya hazırlanıyor, ancak ülkedeki uzmanlar üretimin 1,45 milyon tona ulaşabileceğini söyledi. Diğer yandan Portekiz ve Yunanistan’ın zeytinyağı üretiminin de artırması bekleniyor.
Ancak İtalya’nın üretiminin üçte bir düşerek önemli bir gerilemeyle karşı karşıya kalması bekleniyor. Bir kez daha, değişen iklim İtalyan zeytinyağı üretimini ciddi şekilde etkiliyor. Yetkililer, 2024/25 mahsul yılının üretimde önemli bir düşüş yaşayacağını doğruluyor. İtalyan Tarım ve Gıda Piyasası Hizmetleri Enstitüsü’nden (Ismea) yeni bir rapora göre, toplam üretimin 215.000 ila 235.000 ton arasında düşeceği tahmin ediliyor.
Stoklar, normal seviyesine geri dönecek
2023/24 için başlangıç stok seviyeleri, bir önceki yılın stok seviyesi olan 671.000 tondan 410.000 tona düştü. Yeni sezon başlarken, stok seviyeleri 350.000 tona kadar geriledi. Bununla birlikte AB, stokların sezon sonuna kadar ortalama tarihsel seviyelere uygun olarak 600.000 tonun üzerine çıkacağını tahmin ediyor.
Zeytinyağı fiyatları artacak
Zeytinyağı mevcudiyetinde beklenen artışın fiyatları etkilemesi de muhtemel. Zeytinyağı fiyatları, bol hasat beklentilerini yansıtarak Ocak 2024’teki zirveden bu yana çok az düştü. Örneğin, AB Tarım ve Kırsal Kalkınma Dairesi’ne göre, İspanya’daki sızma zeytinyağı fiyatları kilogram başına 9,03 €’dan 7,43 €’ya düştü. Yine de bu, kilogram başına beş yıllık ortalama 5,05 €’dan önemli ölçüde daha yüksek olmaya devam ediyor.
İhracatta da artış bekleniyor
Yüksek fiyatlar ihracatı da etkiledi. AB zeytinyağı ihracatı 2022/23 döneminde düşmeye başladı ve 2023’ün sonuna kadar sadece hafif toparlanma belirtileri gösterdi. Ekim 2023 ile Temmuz 2024 arasında ihracat bir önceki sezona göre yüzde 1,3 ve 2021/22’ye göre yüzde 26 daha düşük oldu. Ancak yeni sezon için ihracatta yüzde on artış bekleniyor.
İthalat önceki yıllara göre azalacak
Öte yandan ithalatın yüzde yedi oranında düşmesi bekleniyor. Buna rağmen, Tunus ve Türkiye’deki sağlam getiriler ve rekabetçi fiyatlar, sezon ilerledikçe görünümü değiştirebilir. Geçen sezon AB’nin zeytinyağı ithalatı yüzde 30 arttı, yüzde 62’si Tunus’tan ve yüzde 14’ü Türkiye’den geldi.
Tüketici talebi düştü
Kısa vadeli görünüm raporu, özellikle fiyat düşüş oranı ve tüketiciler üzerindeki etkisiyle ilgili olarak piyasadaki önemli belirsizliği de vurguladı. Bazı tüketiciler ya zeytinyağı kullanımlarını azalttı ya da yüksek fiyatlar nedeniyle satın almayı tamamen bıraktı. AB’ye göre, fiyatlar hala yüksekken, zeytinyağı tüketiminin yüzde bir daha düşmesi ve 2021/22’ye göre yüzde 23 daha düşük kalması bekleniyor.
Enflasyon, tüketimin düşmesinde önemli bir etken
Avrupa Birliği istatistik ajansı Eurostat, geçtiğimiz günlerde Avrupa zeytinyağı fiyatlarının 2023 boyunca hızla artmaya devam ettiğini ve Ocak 2023’e kıyasla Ocak 2024’te yüzde 50’lik bir artışa ulaştığını belirtti.
Eurostat, “Ocak 2024’te tüm AB ülkeleri zeytinyağı için yıllık enflasyonda bir artış bildirdi” dedi. En büyük artışlar Portekiz’de (yüzde 69), Yunanistan’da (yüzde 67) ve İspanya’da (yüzde 63), İtalya’da (yüzde 45) olarak bildirildi.
Fiyatlar düşerse tüketim artabilir
Bununla birlikte, menşedeki fiyatlar düşmeye devam ederse ve bu düşüşler tüketicilere aktarılırsa, AB’deki genel tüketim yüzde yediye kadar toparlanabilir. AB verileri, İspanya, İtalya, Portekiz ve Yunanistan’daki tüketimin 2024/25’te bir önceki sezonun 923.000 tonundan neredeyse 987.000 tona ulaşabileceğini gösteriyor.
Uluslararası Zeytin Konseyi (IOC) tahminlerine göre, İtalyanlar 2022/23 mahsul yılında 478.000 ton zeytinyağı tüketti ve 2023/2024 için 415.000 bekleniyor.
Kaynak: oliveoiltimes
