Avrupa Komisyonu ile Ukrayna hükümeti yeni bir ticaret anlaşması için tam teşekküllü müzakerelere başlarken, tarım en tartışmalı konu olarak öne çıkıyor.

AB yönetimi Ukrayna ile bir sonraki ticaret çerçevesinde kotaları yeniden uygulamaya meyilliyken, Kiev mevcut rejimi sürdürmek için baskı yapıyor. Zaman tükenirken, her iki taraf da bir anlaşmaya varmak için baskı altında.

Müzakereler devam ediyor

AB-Ukrayna Ortaklık Konseyi kapsamında gerçekleştirilen bir dizi ikili toplantının ardından, gelecekteki serbest ticaret anlaşmasına ilişkin müzakereler devam ediyor. AB’nin Tarımdan Sorumlu Üyesi Christophe Hansen ile Ukraynalı mevkidaşı Vitalii Koval arasında gerçekleşen görüşme, bir AB yetkilisi tarafından “açık sözlü ve yapıcı” olarak nitelendirildi.

Mevcut plan uzatılamıyor, yeni resmi serbest anlaşma yapılmalı

Haziran 2022’de AB, Kiev yönetiminin ihracatını artırmasına yardımcı olmak amacıyla Ukrayna mallarına uygulanan vergileri bir yıl süreyle askıya almıştı. Bu durum, Avrupalı çiftçilerin ürün satışında sorunlar yaşamalarına yol açmıştı. Mayıs 2023’ün sonunda, gümrüksüz ithalatın bir yıl daha uzatıldığı belirtilmişti.

Şu anda iki ortak arasındaki ticaret, Rusya’nın 2022’de gerçekleştirdiği tam ölçekli işgale yanıt olarak Ukrayna’nın tarımsal ihracatına yönelik tüm tarifeleri ve kotaları geçici olarak askıya alan Özerk Ticaret Önlemleri (ATM) rejimi altında yürütülüyor.

Ancak daha önce bir kez yenilenen planın haziran ayında sona ermesi planlanıyor ve daha fazla uzatılamıyor. Bu yüzden yerine resmi bir serbest ticaret anlaşması yapılmalı.

Mevcut düzenleme, protestolara neden oldu

Mevcut düzenleme, özellikle çiftçilerin ticaret engellerinin kaldırılmasının ardından Ukrayna’dan yapılan tarımsal ithalattaki artışa karşı protesto gösterdiği Fransa ve Polonya gibi bazı AB üye ülkelerinde eleştirilere yol açtı.

2024 yılında, çiftçilerin kitlesel protestoları, Pan-Avrupa tarım politikasının değiştirilmesini ve çevresel kısıtlamaların kaldırılmasını talep ederek AB ülkelerini etkisi altına almıştı. Çeşitli sendika derneklerine göre, Avrupa Komisyonu ve üye ülkelerin politikaları nedeniyle tarımcıların işlerinin neredeyse karlı olmaktan çıktığı ifade ediliyordu.

AB, yön değişikliği sinyalini ilk kez verdi

Tarımdan Sorumlu Üye Hansen, AB’nin bir yön değişikliğini değerlendirdiği sinyalini vermişti. Hansen, Avrupa Parlamentosu üyelerine yaptığı bir konuşmada, “Son dönemde özerk ticaret önlemleri kapsamında izin verilen kotaların ve ithalatın aynı olmayacağının çok açık olduğunu düşünüyorum” dedi. Hansen, “Yeni bir tarife oranı kotası kararlaştırılacak ve bunu tartışmaya hazırız. Ancak aynı seviyede olmayacak” diye ekledi.

Hansen’in açıklamaları, Brüksel’in Ukrayna’nın pazar erişimini sınırlamaya hazırlandığına dair ilk net işaret oldu. Komisyon şimdiye kadar kozlarını gizli tutuyor, müzakere duruşu hakkında somut sinyaller vermekten kaçınıyordu.

Ukrayna, mevcut durumu koruma konusunda ısrarcı

Hansen’in açıklamalarına karşılık Ukrayna statükoyu korumaya çalışıyor. Ukrayna Başbakanı Denys Shmyhal, “Bugün sahip olduğumuz aynı düzeydeki iş birliğini korumak ve bunu yeni anlaşmada uygulamak için Avrupa Komisyonu’ndaki ortaklarımızla müzakerelere başlamak istiyoruz” dedi.

Peki sonunda kim karar verecek?

Pozisyonlardaki ayrışmaya rağmen, müzakereciler arasındaki atmosfer samimi olmaya devam ediyor. Ukraynalı bir yetkili, görüşmelerin “devam ettiğini” doğruladı ve son Hansen-Koval görüşmesinin genel havasını dostça olarak nitelendirdi.

Koval daha sonra yaptığı açıklamada, Ukrayna’nın ekonomik gerçeklerinin yanı sıra Avrupa piyasalarındaki hassasiyetleri de dikkate alan dengeli bir anlaşmanın önemini vurguladı. Koval, “Hansen ile birlikte, Ukrayna ile AB arasındaki ticaret kararlarının dengeli, karşılıklı olarak faydalı olması ve sınırın her iki yakasındaki çiftçiler ve tüketiciler için istikrara katkıda bulunması gerektiği konusunda net bir ortak vizyona sahibiz” dedi.

ATM’lerin 5 Haziran’da sona ermesiyle müzakereleri tamamlamak için çok az zaman kaldı. Bir Komisyon sözcüsü, yeni bir teklif üzerindeki çalışmaların tamamlanmaya yaklaştığını doğruladı. Sözcü, “Komisyon, AB çiftçilerinin ve üye devletlerin belirli tarımsal ithalatların hassasiyetine ilişkin endişelerinin tamamen farkında olmaya devam ediyor” dedi.

Siyasi riskler göz önüne alındığında, nihai kararlar muhtemelen Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen’in kabinesi tarafından verilecek.

Kaynak: euronews